ما و فضای اطرافمان ویژه نامۀ سال ۹۸

تصور کن: سی سال خاموشی و بعد دوباره فرمانِ زندگی، از نو. بخش غم‌انگیز و صدالبته هولناک ماجرا این است که برخی آدم‌های جهان پیش از تاریکی، هنوز، در جهان پس از تاریکی زنده‌اند؛ این‌گونه نبوده که نوبتِ نسلی به سر برسد و همراه با عادت‌ها و تعلقات و خاطراتش محو شود و نسلی نو به طریقتی نو و در جهانی نو زندگی آغاز کند. که اگر این‌گونه بود دل‌تنگی برای رفتگان و سوگواری برای چگونه‌رفتنشان کافی می‌بود. دردناک این است که رد و نشانِ جهان پیش از تاریکی در درز و چاکِ جهانِ پس از تاریکی پیداست، و این یعنی تاریکی رخ داده است. در وقتِ بی‌خبری، بهانه‌های خوشی همیشه حاضر و آماده‌ترند، در وضعیت آگاهی اما رنج و یادآوریِ رنج، مدخل این بهانه‌ها را مسدود می‌کنند. من همیشه تاریکیِ ژرف، عظیم، و ممتدِ بلید رانر را متعلق به جهانِ کلمات و تصاویرِ «علمی‌‌تخیلی»ها می‌دانستم، متعلق به جهانِ مخلوقات و تصوراتِ ادبی‌‌سینمایی، متعلق به میدان سرگرمی، قلمروی استعاره، حداکثر به‌عنوان بازتابی اغراق‌‌آمیز و افراطی از تصمیم و عملِ ما انسان‌ها، اما نه به‌عنوان ترجمه‌ای تحت‌الفظی از خودِ زندگی‌هایمان، خودِ خودش، مستقیم، بدون واسطه، تهی از استعاره. این تاریکی نمی‌توانست، نمی‌بایست معنایی تحت‌الفظی پیدا کند؛ حداکثر یک استعاره، یک هشدار. اما شد، پیدا کرد. و این داستانِ دیگری‌ست. یک داستانِ شخصی. یک داستانِ جمعی.